Azulejos – opowieści zaklęte w ceramice

Choć dziś azulejos kojarzą się głównie z Portugalią, ich historia sięga daleko poza granice Europy. Ich nazwa pochodzi od arabskiego al-zulayj, co oznacza „mały, gładki kamień”. To właśnie Maurowie, którzy w VIII wieku podbili Półwysep Iberyjski, przywieźli ze sobą sztukę zdobienia ceramiki, inspirowaną perskimi i północnoafrykańskimi tradycjami.

W Portugalii azulejos zaczęły zdobywać popularność w XVI wieku, początkowo jako import z Hiszpanii (zwłaszcza Sewilli i Talavery de la Reina)i Włoch. Z czasem jednak portugalscy rzemieślnicy wykształcili własny, unikalny styl – zdominowany przez błękity i biele, inspirowane chińską porcelaną.

Największy rozkwit azulejos przypadł na XVII i XVIII wiek, kiedy to płytki przestały być jedynie dekoracją, a zaczęły pełnić funkcję narracyjną. Na ścianach klasztorów, pałaców i kościołów pojawiły się ogromne mozaiki przedstawiające sceny biblijne, mitologiczne, a nawet codzienne życie mieszkańców. Każda płytka była jak fragment większej opowieści – niczym ceramiczny komiks sprzed wieków.

Gdy w 1755 roku Lizbona została niemal doszczętnie zniszczona przez potężne trzęsienie ziemi, po którym nastąpiły tsunami i pożary. W ramach odbudowy miasta, kierowanej przez markiza de Pombal, azulejos odegrały kluczową rolę. Nowe budynki w stylu pombalińskim były nie tylko bardziej odporne na wstrząsy, ale też bogato zdobione kafelkami, które nadawały miastu elegancji i koloru. Azulejos stały się symbolem odrodzenia Lizbony – piękna, które przetrwało katastrofę.

Dziś azulejos przeżywają renesans – pojawiają się nie tylko w konserwowanych zabytkach, ale też w nowoczesnym designie, modzie i sztuce ulicznej. Są symbolem portugalskiej i hiszpańskiej tożsamości, ale też uniwersalnym językiem piękna, który łączy przeszłość z teraźniejszością.

O azulejos rozmawiaja Aldona Mioduszewska i Krzysztof Majewski w Domowej Galerii Stylu w Radio RAM.

Zdjęcie przedstawia sklep z antykami A Vida Portuguesa w dzielnicy Largo do Intendente